Transitieverhaal #6
Balans tussen inhoud en proces
"Ik ben scherper op groepsdynamiek gaan letten dan ik al deed. Ik spreek nu de groep als groep aan en dat is heel anders dan ik gewend was."
Marten Schoonman
Adviseur biodiversiteit en samenleving bij Naturalis en bestuurder van Stichting BEEP
Marten studeerde in 1997 af als bioproces-ingenieur aan de Universiteit van Wageningen, gespecialiseerd in zowel celbiologie als procestechnologie. Hij was onder meer projectmanager bij multinational Organon, online communicatieadviseur bij ontwikkelingshulporganisatie SNV en senior adviseur ICT en Media in bij Warchild. En momenteel is hij adviseur biodiversiteit en samenleving bij Naturalis en mede-oprichter en -bestuurder van Stichting BEEP t.b.v. het moderniseren van imkeren.
Hoe ben je in aanraking gekomen met Transitiecoaching?
Bij het in dienst treden bij Naturalis in zomer 2019, werd het bij mij geïntroduceerd. Mijn leidinggevenden Koos Biesmeijer, mijn collega Fransica Wit en ik zijn alle drie bezig met het coachen van transities. Ik was blij verrast toen ik hoorde dat er een opleiding beschikbaar was waar ik aan mee kon doen. Het sluit aan bij mijn interesse en eerdere ervaring om samen te werken met mensen, om verandering vorm te geven en om dat proces te begeleiden. Dus ik zag de opleiding Transitiecoaching als een kans om nieuwe dingen te leren.
Zijn er zaken die je anders gaan bent gaan doen door te leren over Transitiecoaching?
Ik ben scherper op groepsdynamiek gaan letten dan ik al deed. Ik spreek nu de groep als groep aan en dat is heel anders dan ik gewend was. Het voelde voor mij eerst als luis in de pels als ik een groep vroeg wat hun gezamenlijke beeld is over zaken. Ik benader zo een groep graag als eenheid en daar wil ik het optimale uithalen: effectief samenwerken als team.
Door de opleiding ben ik wel meer vragen gaan stellen en voor mij is Transitiecoaching is een leerschool om daar nog beter in te worden. Om me niet uit het veld te laten slaan door verbaasde blikken die dat oplevert als ik dat doe. De verbaasde blikken maken dat ik soms terughoudender ben dan ik wellicht zou willen zijn. Dat is nog een zoektocht voor me.
Wat heb je opgemerkt als effect van dat je meer vragen bent gaan stellen?
Het effect ervan is dat de groep meer is gaan reflecteren op waar ze eigenlijk mee bezig zijn. Ze reflecteren meer op de vraag: waarom gaan we dit eigenlijk doen? Ze maken meer een bewuste keuze.
Wat heb je er zoal van geleerd?
Ik leer er veel van, met name het persoonlijke ontwikkelingsaspect vind ik interessant. Tegelijkertijd leer ik nieuwe workshopsvormen toe te passen. Coachend managen vind ik een mooie manier van managen. Ik kan delen van competenties die ik ontwikkel daardoor ook in een andere rol kwijt. Met Groene Cirkels beogen we natuurlijk succes. Ik wil de uitdaging om het passend vorm te geven door te anticiperen graag aangaan en het geeft veel voldoening als ik zie dat het goed loopt.
De transitiecoachrol is voor mij steeds zoeken naar: wat houdt die rol voor mij in? Af en toe vragen deelnemers ook mijn mening als medewerker van Naturalis en dan is het soms zoeken: doe ik ook mee op inhoud of coach ik alleen het proces? Als ik het proces coach, vind ik het lastig tegelijk ook inhoudelijk deelnemen. Wat mij betreft scheid ik voorlopig die twee rollen en los ik dat op door samen met mijn collega Francisca deel te nemen. Dan neemt één van ons de coachrol en kan één van ons zich de inhoudelijke rol vervullen.
Wat zijn je gedachten er nu over?
Ik vind Transitiecoaching nog steeds heel interessant en nog steeds complex. Wat ik anders vind dan ik had verwacht, is dat ik moet zoeken naar het proces. Het begeleiden van een transitie is veel anticiperen op wat je mogelijk kunt verwachten en daar dan alvast je begeleiding op afstemmen. Het is daarmee meer een zoekproces dan een methodiek. Soms zou ik graag een structuur hebben die houvast geeft en waar ik naar terug kan grijpen. Aan de andere kant vind ik ook de zoektocht en het anticiperen ook leuk. Juist het zelf vorm kunnen geven aan de transitie maakt het interessant. We hebben hier vaak over met onze studiegroep: we horen van elkaar de praktische ervaringen over wat goed gaat en wat nog niet en daar leren we samen in. Het kost aan de andere kant wel veel tijd en dat is soms lastig in mijn agenda.
Hoe ga je om met innoveren in groepen?
Het is vaak een kwestie van eerst uitzoomen: welke droom willen we bereiken? Eerst creëren we daar gezamenlijkheid een beeld van en dan gaan we met elkaar brainstormen. De oprichting van mijn eigen stichting is een grote innovatie. Ik wil graag weten hoe het met mijn bijenpopulatie gaat. Daar zocht ik een oplossing voor. Wat ik vond was of te moeilijk om te bouwen of te duur om te kopen. Dus toen heb ik mensen gevonden die dit onderwerp ook interessant vonden en daar hebben we een eigen oplossing voor gevonden. En dat is een project van heel veel iteraties geweest: helder hebben welk hoofddoel streef ik na en dan het essentiële doen en daarop bijsturen.
Wat is het verschil tussen dat project en het begeleiden van een transitie?
Bij Groene Cirkels zijn veel stakeholders betrokken, met veel verschillende achtergronden. Dan is er veel aandacht voor het groepsproces nodig om de groep bij de les te houden dat er een groots doel nagestreefd wordt en dat dat bereikt kan worden door effectieve communicatie en samenwerking. Als coach help je de groep dat proces vorm te geven.
Wat vraagt het begeleiden van transities van jouw persoonlijke leiderschap?
Vooral de facilitatie skills en de objectieve positie, open vragen stellen, luis in de pels durven zijn is nodig. Daarnaast helpt het om uit te zoomen en de groep helpen het grotere plaatje te begrijpen. Daarnaast vraagt het dat ik steeds aanvoel: gaat het nog de goede kant op met het gesprek, of niet? En wat doe ik als dat niet zo is? En om dat dan met een doordachte maar open vraag te benoemen en niet bang te zijn een gesprek te onderbreken.
Wat zou je nog willen leren?
Wat ik interessant vind is meer te leren over verschillende workshopsformats die kunnen helpen in specifieke situaties. Bijvoorbeeld: de groep is erg gericht op details en zijn het grote plaatje een beetje kwijt of wijken daarvan af. In dat geval zou een interventie waardoor de groep het grotere plaatje weer in beeld krijgt, zoals met een systeemanalyse, kunnen helpen.
Het onderwerp van transitie zelf: wat zijn de theorieën van transities. De onderwerpen waar we bij Groene Cirkels mee te maken hebben zijn heel veelomvattend, hoe gaan we die ooit bereiken en is die ooit klaar? Hoe begin je eraan?
In welke gevallen heeft Transitiecoaching wat jou betreft toegevoegde waarde?
Vooral om samen na te denken over de vraag: we willen op grote schaal impact hebben, en wat is daarvoor nodig? Is er bijvoorbeeld beleidsverandering nodig? Ik merk dat ik zelf ook steeds reflecteer op vragen als: Zijn we wel met het juiste bezig? Zijn we nog steeds enthousiast? Kost het niet teveel tijd: hoe kunnen we dat dan eventueel anders organiseren? Samengevat zie ik het als de taak van de transitiecoach om de deelnemers te helpen gefocust te houden op de ambitie die de groep bepaald heeft en het proces om die ambitie te bereiken.
Als ik naar Groene Cirkels kijk, denk ik dat een belangrijke succesfactor de drive van de oprichters is en de motivatie die doorgegeven is aan de deelnemers van de verschillende cirkels. Het is van groot belang mensen mee te nemen in het verhaal: Alleen door samenwerking en de verandering die nodig is samen vorm te geven, kunnen we ambitieuze doelen behalen. Dan rijst de vraag: wat ligt binnen onze circle of influence? Daar houden we ons in de Groene Cirkels mee bezig: wat kunnen we veranderen? Wat is er wel mogelijk? Ik vind het leuk om energie los te weken en positieve verandering te helpen vormgeven.